Kariyer planlaması bir kişinin iş ve meslek hayatında kişinin konumlanmayı hedeflediği başarıya ulaşmak için belirlenen bir süreçtir. Bireysel özelliklerin ortaya çıkarılması; kişisel, sosyal ve mesleki gelişim kazanmaları yönünde katkı sağlayarak hedefler doğrultusunda atılacak adımları belirleyen bir yol haritası niteliği de taşımaktadır. İlgi, bilgi, yetenek, yönelim, beceri ve tecrübe gibi bileşenler kişiden kişiye göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle kariyer planlama kişiye özel şekilde gerçekleştirilir. Özellikle öğrencilik yıllarının son dönemlerinde meslek hayatında ilerlemek istenilen alan ilgi ve yönelimler doğrultusunda belirlenmeye başlanır. Staj ve eğitim programları sayesinde bu planlama aracılığıyla deneyim kazanma fırsatı bulunması planlama aşamalarının daha belirgin bir çizgide yürütülmesinde yardımcı olmaktadır.
Kişinin kişisel gelişim hedefleri ile örtüşen kariyer hedefleri bu planlamanın ilk aşamasını oluşturmaktadır. Öz farkındalık kazanımı sayesinde yönelim gösterilmek istenilen alana eğilim fark edilebilmektedir. Bu sayede hedeflerin kişiyle ne kadar uyumlu olduğu ölçülebilir ve planlama bu doğrultuda şekillendirilir. Bu aşamada kişinin kendinde cevaplaması gereken birkaç soru bulunmaktadır:
- Bu meslek ile ne kadar uyumluyum?
- Bu meslekte yetkin olmak için gereken özellikler nelerdir?
- Gerekli özellikleri ne kadar sürede karşılayabilirim?
- Zayıf ve güçlü yönlerim neler?
- Kişisel gelişim hedeflerim ile örtüşüyor mu?
- Bu planlamayı gerçekleştirmedeki motivasyonum neler?
Bu sorular kişinin kendisiyle ilgili özelliklerini daha somut olarak fark etmesini sağlayacak ve karar verme sürecinde yol gösterici etken oynayacaktır.
Kariyer planlama bireysel ve örgütsel olarak iki şekilde yapılabilir.
Bireysel Kariyer Planlaması
Bireysel kariyer planlaması kişinin gelecekteki olmayı hedeflediği yer için kendi belirlediği kariyer planlamadır. Kariyer geliştirmede öncelikle kişisel gelişim hedefleri belirlenir. Bu hedeflere ulaşmak için gerçekleştirmesi gereken görev ve sorumluluklar, amaçlar ortaya konur. İstenen hedef için uygun kişilikte ve kişisel gelişim amaçları içerisinde olup olunmadığı incelenir.
Genellikle eğitim hayatı içerisinde planlanmaya başlanan bireysel kariyer planlamasında süreç içerisinde birçok çeşitli değişiklikler meydana gelebilir. Sektörel değişiklikler veya bireysel yenilikler nedeniyle planlama süreci yeniden planlanmak veya güncellenmek istenebilir. Bu doğrultuda kariyer planlama aşamaları yeni sürece göre yeniden tasarlanmalı ve analizlerin dikkatle gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Kariyerinde belirli bir dönemi geride bırakmış, kurgulanan planda belirli bir yol kat edilmiş birçok kişide bu planlamanın tekrardan değiştiğini gözlemlemek mümkündür. İlgi ve yönelimlerin değişmesi, sektörde geçirilen süreden sonra kendine uyumlu olmadığını fark etme gibi birçok durum bu konunun örneği olabilir. Ancak kariyer planlama zaman fark etmeksizin kişiyi mutlu olacağı ve hedefleri ile örtüşen bir konuma ilerletebilmek için kurgulanma amacı güder. Dolayısıyla kariyer planlama hedefinde değişiklik olmasa dahi güncellenebilir ve sektörel yeniliklere, trendlere göre kendinize daha uygun alanlara yönelinebilir.
Örgütsel Kariyer Planlaması
Örgütsel kariyer planlama çalışanların kurum içindeki kariyer hedefleri doğrultusunda ilerleyiş sürecini ortaya koyan bir planlamadır.
Bir çalışanın bilgi, beceri ve yeteneklerinin geliştirilmesi, bulunduğu şirket içerisindeki kariyerinin nasıl ilerleyeceği, hedeflerine nasıl ve hangi basamaklar ile ulaşacağının belirlenmesidir. Bu sayede kişinin ve kurumun gelecekte hedeflediği pozisyona gelebilmesi adına gerekli yetkinliklerin kazandırılma sürecidir. Çalışana bireysel olarak bir yol haritası sunarken şirket içerisindeki yapılandırma ve konumlandırma da aynı şekilde belirlenmiş olur.
Örgütsel kariyer planlamada iş verimliliği ile performansı maksimize etmek ve çalışan bağlılığını artırmak gibi amaçlar da bulunmaktadır.
Kariyer planlama işe başlama, terfi, transfer, rotasyon, iş/sektör değişimlerini de kapsamaktadır. Bu doğrultuda oluşabilecek her senaryoda kariyer planlaması yeniden kişiye özgü şekilde gerçekleşebilir.
Doğru kurgulanmış bireysel ve örgütsel kariyer planlama çalışma hayatında daha mutlu ve motive bir şekilde sağlam adımlarla ilerlenilmesini sağlar.